در بین ابزارآلات صنعتی، قلاویز از جمله ابزارآلاتی است که علی‌رغم اندازه کوچک، از پیچیدگی‌های خاصی برخوردار است.
این ابزارآلات که از جنس فولاد آبدیده هستند، دندانه‌هایی با زاویه‌های ۵۵ تا ۶۰ درجه دارند و به‌منظور افزایش سرعت و دقت عملیات قلاویزکاری به کار می‌روند. در این مطلب قصد داریم به بررسی انواع قلاویز و کاربرد آنها بپردازیم و برترین برندهای قلاویز را معرفی کنیم.
از انواع قلاویز و کاربردهای آن چه می‌دانید؟
در دنیای صنعت، قلاویز به ابزاری اطلاق می‌شود که بتواند طی فرایند قلاویزکاری در فضاهای داخلی از جمله داخل استوانه یا مهره، دنده ایجاد کند. به عبارت بهتر، برای تراش دنده‌‌‌هایی که پیچ بتواند در آنها قرار بگیرد، در اشکال استوانه‌ای شکلی که معمولاً از جنس فلز، چوب یا حتی پلاستیک هستند، از قلاویز کمک گرفته می‌شود.
در یک نگاه کلی به انواع قلاویز و کاربرد آنها متوجه خواهیم شد که این ابزار مورداستفاده در تراشکاری، مارپیچ‌هایی در سطوح استوانه‌ای‌شکل ایجاد می‌کند. این سطوح که در اصطلاح «رزوه مارپیچ» نامیده می‌شوند، از استوانه یا سطح ماده، «مهره» می‌سازند.
اگرچه در دسته‌بندی قلاویزها با درنظرگرفتن شکل ظاهری، چندین دسته‌بندی وجود دارد، در مهم‌ترین دسته‌بندی می‌توانیم آنها را به دو گروه دستی و ماشینی تقسیم کنیم.
حال که با انواع قلاویز و کاربرد آنها آشنا شدید، به بررسی کارکرد هر یک خواهیم پرداخت.
قلاویز دستی
در بررسی این نوع قلاویز و کاربرد آنها، به قلاویزهایی برمی‌خوریم که قابلیت عمیق کردن شیارها را دارند. این نوع قلاویز از جمله ابزارهایی به شمار می‌رود که بیشترین کاربرد را در عمیق کردن ۶ شیار اول مارپیچ دارد.
قلاویزهای دستی، خود به سه زیرمجموعه تقسیم می‌شوند که عبارت هستند از:
- قلاویز دستی پیشرو
- قلاویز دستی میانه‌رو
- قلاویز دستی پس رو
اگرچه در ظاهر، این سه نوع قلاویز ممکن است شبیه به هم به نظر برسند، با نگاهی به بدنه آنها متوجه تفاوت آنها خواهیم شد. روی دسته یا ساق هر یک از این قلاویزها علامتی قرار دارد که نشان‌دهنده نوع و کاربرد آن است. در قلاویز پیشرو یک خط عمودی، در قلاویز میان رو دو خط و در قلاویز پس رو سه خط مشاهده می‌کنیم که وجه افتراق این سه نوع قلاویز به شمار می‌روند.
قلاویز پیشرو
از این نوع قلاویز برای شروع کار بهره گرفته می‌شود. مثلاً استفاده از قلاویز ولکل که یکی از برندهای برتر قلاویز به شمار می‌رود، بهترین گزینه برای شروع دنده کردن داخل استوانه است. با این ابزار نیمی از عملیات براده‌برداری صورت می‌گیرد.
قلاویز میان‌رو
همان‌طور که گفتیم روی بدنه این قلاویز دو خط به چشم می‌خورد و پس از شروع کار، به کمک این نوع قلاویز عمق دندانه‌های ایجاد شده را بیشتر می‌کند.
حتما بخوانید: قلاویز دستی و مشاهده محصولات voelkel
قلاویز پس‌رو
این قلاویز که با نام «قلاویز تکمیل» نیز شناخته می‌شود، در آخرین مرحله عملیات قلاویزکاری به کار می‌رود. از جمله برترین قلاویزهای پیشرو، می‌توان به قلاویز ولکل اشاره کرد که در سومین مرحله عملیاتی دنده‌زنی به کار می‌رود و علاوه بر سه خط موجود روی بدنه، پخی مختصری که در اولین دنده آن به چشم می‌خورد آن را از سایر قلاویزهای ولکل متمایز می‌کند. به همین دلیل ظاهر این قلاویز مخروطی شکل به نظر می‌رسد و آخرین دنده آن کامل است. با قلاویز پیشرو، براده‌برداری نهایی صورت می‌گیرد و مهره آماده است.
قلاویز ماشینی
در معرفی انواع قلاویز و کاربرد آنها به قلاویزهای ماشینی نیز اشاره کردیم که ضمن داشتن ویژگی‌هایی و تفاوت با انواع قلاویز دستی، تنها برای قرارگرفتن روی ماشین تراش یا ماشین مته به کار می‌روند. قلاویز ماشینی دارای سری‌های دوتایی یا تکی هستند. از جمله سایر ویژگی‌هایی که این نوع قلاویزهای برند ولکل را از انواع دستی متمایز می‌سازد، انتهای چهارگوش این نوع قلاویز یا زبانه‌های موجود در دو طرف آن است.
دسته‌بندی قلاویزها بر اساس شکل ظاهری
پیش‌ازاین، انواع قلاویز را به دو گروه ماشینی و دستی تقسیم کردیم. در این قسمت با درنظرگرفتن سایر ویژگی‌های این ابزارآلات، آنها را در چندین گروه قرار خواهیم داد.
مخروطی: قلاویزهای این گروه مناسب شیارزنی هستند به صورتی که قطر یکسانی با قطر هسته شیار ایجاد خواهد شد.
برقی: قلاویزهای برقی مخروطی شکل نیستند و تنها برای مرتب‌سازی انتهای سوراخ‌های عمیق مورداستفاده قرار می‌گیرند.
مهره تراش: قلاویزهای این دسته برای مواردی مناسب است که نمی‌توان طول موردنظر را با قلاویز دستی شیارزنی کرد. به‌این‌ترتیب، شیارزنی در استوانه‌هایی انجام می‌گیرد که انتهای آنها باز است.
چپ تراش: جهت این نوع قلاویز برای ساخت پیچ‌و‌مهره‌های چپ‌گرد، بر خلاف انواع دیگر رو به سمت چپ است.
حتما بخوانید: راهنمای عملکرد قلاویز و حدیده و تفاوت‌های آنها
نتیجه‌گیری
در این مطلب نگاهی مختصر به انواع قلاویز و کاربرد آنها داشتیم که از جمله مهم‌ترین ابزارهای مورداستفاده در تراشکاری به شمار می‌رود. این ابزار که از جنس فولاد آبدیده تهیه می‌شود، در دو گروه دستی و ماشینی تقسیم‌بندی می‌شود. همان‌طور که گفته شد، انواع قلاویز دستی به کمک قلاویز گردان و انواع ماشینی بر بسته‌شدن به ماشین تراش یا ماشین مته کاربرد دارد.