همه چیز درباره حدیده­ کاری و دستگاه حدیده دستی

فرایند برداشتن براده از فلزات به منظور درست کردن رزوه نری را حدیده ­کاری می­گویند. در خیلی از کارگاه­ های صنعتی پس از تولید قطعه­ های فلزی به شکل شفت(میله)، نیاز است فرایندی نظیر برداشتن براده روی آن صورت بگیرد تا در نهایت قطعه­ هایی شبیه به پیچ ایجاد شود.

حدیده­ کاری چیست؟

حدیده­ کاری به فرایندی گفته می­شود که با هدف رزوه­کاری پیچ یا لوله صورت می­گیرد. این فرایند جهت برداشتن براده سطح بیرون ابزارآلات انجام می­ شود (حدیده­ کاری دقیقا در نقطه مقابل قلاویزکاری قرار دارد که در آن سطح داخلی ابزار رزوه می­شود). عموما دستگاه­ های حدیده­ کاری را از فولاد کم کربن (استیل ۳۰۶ و ۳۰۴) تولید می­کنند. دستگاه­ های حدیده ­کاری دندانه تیز و برنده­ای دارند. دستگاه­های حدیده­ به دو نوع تقسیم می­شوند:

• حدیده درزدار: چنانچه در راستای شیارها یک شکاف وجود داشته باشد به آن شکاف، درز گفته می­شود که قطر این حدیده از ۰.۱ تا ۰.۳ میلی­متر می­باشد.

• حدیده بدون­ درز: این نوع حدیده دارای قطرهای ثابتی بوده و شکافی در آن به چشم نمی­خورد.

انواع حدیده

دستگاه­ های حدیده بر مبنای نوع نظام کاری و استفاده آن دارای مدل­ های مختلفی هستند که در ذیل به معرفی آن­ها می­پردازیم:

مدل­های حدیده بر مبنای نظام کاری

حدیده دستی

مدل حدیده دستی که به اصطلاح به آن حدیده جغجغه ­ای هم می­گویند در دو مدل حدیده درزدار و حدیده بدون درز در بازار وجود دارند. حدیده دستی قدرت کمی داشته و در عملیات­ های سبک­ تر کاربرد دارد. حدیده دستی معمولا از آلیاژهای گوناگونی ساخته می­شوند، ولی جنس فولاد کم کربن و استیل آن مرسوم ­تر می­باشند. معمولا حدیده دستی در فرایندهای ساختمانی و کارگاهی استفاده می­شود.

حتما بخوانید: دستگاه قلاویز زن چیست و چه کاربردی دارد؟

حدیده ماشینی

مدل حدیده ماشینی به دلیل دارا بودن قدرت زیاد در عملیات­ های بزرگ مورد استفاده قرار می­گیرد؛ همچنین حدیده ماشینی برای فلزات مختلف و در اندازه­ های گوناگون کاربرد دارد. حدیده ماشینی عموما توسط برق و نیمه خودکار در بازار به فروش می­رسد.

حدیده لوله

مدل دستگاه حدیده لوله از جنس فولاد یا سایر آلیاژهای فولاد است و از نوع چند پارچه می­باشد که در بخش بعدی توضیح داده می­شود. کاربرد حدیده­ های چندپارچه با هدف زیادی پهن نشدن مقطع لوله و تحت زاویه ۱۲۰ درجه می­باشد. در استفاده از دستگاه حدیده لوله نیز تمیزی لوله بایستی با دقت مطلوبی مورد بررسی قرار بگیرد. پارچه­ ها بایستی در بخش پشتی ثابت شده تا از انحراف لوله ممانعت کنند. حدیده ­کاری لوله با تلمبه زاویه دسته بالا و پایین می­شود. مجموع زاویه‌­ها که به ۳۶۰ درجه برسد، یک دور کامل از لوله توسط حدیده لوله انجام شده است.

حدیده برقی

دستگاه حدیده برقی در ابعاد گوناگون مانند دو تا چهار اینچ در دو مدل قابل حمل و کله ­ببری در بازار موجود است. استفاده از دستگاه حدیده برقی کله ببری بسیار راحت می­باشد؛ بدین صورت که نخست لوله فولادی را در درون سه نظام دستگاه قرار داده و محکم بسته می­شود. با روشن نمودن دستگاه سه نظام حدیده به چرخش در آمده و در نتیجه فرایند رزوه­کاری صورت می­گیرد.

بعضی از حدیده ­های برقی می­توانند میلگرد را هم حدیده و رزوه نمایند و این در حالی است که برای این کار نیازی به تخصص و مهارت ویژه­ای وجود ندارد. نکته حائز اهمیت در استفاده از حدیده برقی این است که باید حتما پیش از شروع عملیات حدیده ­کاری برقی، از تمیز بودن لوله ­ها مطمئن شوید. چرا که در صورتی که سطح لوله ­ها دارای لکه چربی و آلودگی باشند موجب خرابی دستگاه حدیده برقی می­شود. شایان ذکر است که حدیده­ کاری برقی لوله­ ها عمدتا جهت لوله ­های فولادی مورد استفاده قرار می­گیرد.

حدیده گرد شکاف­دار

حدیده گرد شکاف­دار که به آن دایره­ای فولادی هم می­گویند، دارای شیارهای تیز است و همچنین سه پیچ برای تنظیم آن در دسترس می­باشد. در این نوع حدیده شکاف کوچکی در امتداد یکی از دندانه ­ها وجود داشته که نقش تنظیم با دقت دندانه­ها را بر عهده دارد.

حدیده دو نیم

مدل حدیده دونیم  حاصل متصل شدن دو بخش جدا از هم حدیده دو نیم ساخته شده است.

حدیده شش گوشه

مدل دستگاه حدیده شش گوش، دندانه­ های برنده کمتری داشته و عموما برای تنظیم مورد استفاده قرار می­گیرد.

حتما بخوانید: معرفی انواع قلاویز مخصوص استیل

مدل­ های حدیده بر مبنای کاربرد

حدیده یک پارچه

حدیده ­های شش گوش و دایره­ای در دسته­بندی کاربردی حدیده­ ها، در قسمت یک پارچه قرار دارند. استفاده از این مدل حدیده تنها جهت پیچ­ هایی با قطرهای مشخص است. حدیده­ های یک پارچه جهت پیچ‌ فولادی تا قطر شانزده میلی­متر و برنزی تا قطر سی و سه میلی­متری مورد استفاده قرار می­گیرند.

حدیده چند پارچه

مدل حدیده­ کاری یکپارچه جهت پیچ­های کوچک و مدل حدیده ­کاری چند پارچه جهت پیچ­های میانه تا بزرگ است چرا که مقدار تولید براده آهن زیاد می­باشد و بهتر است در چند مرحله حدیده­ کاری صورت بگیرد.

نحوه کار با حدیده دستی

حدیده نمودن دستی میله­ ها چندان کار سختی نیست. اگر می ­خواهید میله ­ای را حدیده نمایید در گام نخست حدیده مدنظر خود را درون دسته قرار داده و محکم ببندید. پیش از آغاز رزوه نمودن از نبودن پلیسه در لبه میله یا لوله اطمینان حاصل کنید. بهتر است از همان ابتدا مقداری پخ در لبه به وجود آورید.

در گام بعدی مرکز حدیده را بر مقطع میله بگذارید و شروع به چرخاندن نمایید. به ازای هر دوری که به سمت راست می­ چرخانید، یک­ چهارم دور در جهت معکوس بچرخانید تا براده­ های به وجود آمده در اثر حدیده جدا شوند. این گام را تا جایی ادامه دهید تا به میزان رزوه مورد نظر خود برسید.

در نهایت زمانی که شما رزوه را ایجاد کردید، حدیده را در جهت خلاف حرکت خود بچرخانید تا از روی میله خارج شود. استفاده از روغن در زمان حدیده­ کاری، اصطکاک را به کمترین میزان ممکن می­رساند و روانی حرکت حدیده موجب راحتی کار می­شود.

جنس حدیده

حدیده با استفاده آلیاژهای گوناگونی نظیر فولاد، آلومینیوم، برنج، چدن، مس، استیل تولید می­شود که هر یک ویژگی ­ها و استفاده­ های مربوط به خود را دارند. به طور مثال برای حدیده­ های برنجی و چدنی نیازی به روغن­کاری نیست اما برای حدیده فولادی، بسیار مهم است.

حدیده ­ها از چند بخش اصلی تشکیل گردیده­اند که عبارتند از:

• بدنه اصلی: دندانه­ های رزوه روی آن است
• پیچ: جهت تنظیم مقدار و عمق دندانه
• دندانه­ های برنده: جهت انجام فرایند براده ­برداری

حتما بخوانید: راهنمای عملکرد قلاویز و حدیده + تفاوت ها

سخن پایانی

به فرایند براده ­برداری سطح فلزات میله­ای شکل حدیده ­کاری گفته می­شود. پیچ و لوله­ ها قطعاتی هستند که عموما این فرایند روی آن­ها صورت می­گیرد. مدل­ های گوناگونی از حدیده از منظر سیستم دربرگیرنده دستی، ماشینی، برقی، شش گوش، دایره ­ای شکاف­دار وجود دارند. از سوی دیگر حدیده ­ها از منظر کاربردی به یک پارچه و چند پارچه تقسیم می­گردند. مدل یک­پارچه آن بیشتر جهت قطعه­ هایی با قطرهای تعیین شده و مدل چند پارچه آن جهت پیچ هایی با قطرهای میانه و بزرگ استفاده می­شود.